تشخیص زودهنگام سرطان مغز استخوان نه‌تنها شانس پاسخ به درمان را بالا می‌بَرد، بلکه از عوارض جدی مانند شکستگی‌های پاتولوژیک، نارسایی کلیه و عفونت‌های فرصت‌طلب جلوگیری می‌کند. برای رسیدن به یک تشخیص دقیق و زودرس، ترکیبی از آزمایش‌های خونی، تصویربرداری پیشرفته و ارزیابی‌های سلولی–مولکولی به کار می‌رود. در ادامه، مهم‌ترین آزمون‌هایی را که می‌توانند زمینه کشف اولیه بیماری را فراهم کنند مرور می‌کنیم.

۱. آزمایش شمارش کامل خون (CBC) و اسمیر محیطی

نقطه شروع تشخیص زودهنگام سرطان مغز استخوان یک CBC ساده است. افت بی‌دلیل هموگلوبین، پلاکت یا افزایش گلبول‌های سفید غیرطبیعی می‌تواند نشانه هشدار باشد. بررسی اسمیر خون زیر میکروسکوپ، بلاست‌ها یا پلاسموسیت‌های غیرطبیعی را که به نفع فرآیند بدخیم‌اند آشکار می‌کند.

۲. الکتروفورز پروتئین سرم و ادرار (SPEP/UPEP)

در میلوم مولتیپل، یک پروتئین مونوکلونال (باند M) در الکتروفورز دیده می‌شود. ترکیب این تست با آزمایش زنجیره‌های سبک آزاد سرم(FLC) حساسیت غربالگری را دوبرابر می‌کند و می‌تواند مراحل اولیه را برملا سازد.

۳. بتا۲-میکروگلوبولین و لاکتات دهیدروژناز (LDH)

افزایش β2-microglobulin و LDH نشان‌دهنده سرعت رشد سلول‌های توموری و بار بیماری است. پایش این مارکرها در افراد پرریسک، استراتژی «انتظار و مراقبت» را هوشمندانه‌تر می‌کند.

۴. آسپیراسیون و بیوپسی مغز استخوان

برای تأیید قطعی تشخیص زودهنگام سرطان مغز استخوان، نمونه‌برداری مغز استخوان ضروری است. آسپیراسیون امکان فلوسایتومتری را فراهم می‌کند، در حالی که بیوپسی سوزنی، معماری بافت و درصد درگیری را نشان می‌دهد و جهش‌های کلیدی مانند del(17p) را آشکار می‌سازد.

۵. فلوسایتومتری چندرنگ و حداقل بیماری باقی‌مانده (MRD)

فلوسایتومتری می‌تواند یک سلول بدخیم را در میان ده هزار سلول طبیعی شناسایی کند. در بستگان درجه یک بیماران مبتلا یا افرادی با یافته‌های مرزی، این تست «سیگنال کم‌تراکم» بیماری را به دام می‌اندازد و زمان شروع درمان را جلو می‌کشد.

۶. آزمایش‌های ژنتیک مولکولی (FISH و NGS)

FISH ترانسلوکاسیون‌های هدفمند مانند t(11;14) را سریع نشان می‌دهد؛ درحالی‌که NGS صدها ژن را در یک مرحله بررسی کرده و جهش‌های محرک KRAS، NRAS یا TP53 را تشخیص می‌دهد. این داده‌ها نه‌تنها پیش‌آگهی، بلکه انتخاب درمان هدفمند را در نخستین مراحل ممکن می‌سازد.

۷. تصویربرداری پیشرفته: MRI کل بدن و PET/CT کم‌دوز

ضایعات اولیه استخوانی ممکن است در گرافی معمولی دیده نشوند. MRI کل بدن پلاسموسیتوم‌های چند میلی‌متری را آشکار می‌کند و PET/CT با FDG کانون‌های متابولیک فعال را نشان می‌دهد؛ هر دو برای تشخیص زودهنگام سرطان مغز استخوان و پایش پاسخ به درمان ضروری‌اند.

۸. نشانگرهای استخوانی (N-Tx و C-Tx)

تخریب اولیه استخوان در میلوم باعث افزایش فرآورده‌های تجزیه کلاژن در سرم و ادرار می‌شود. ترکیب این نشانگرها با تصویر MRI تصویری پویا از فعالیت بیماری ارائه می‌کند و به تصمیم‌گیری در مورد شروع مداخله دارویی کمک می‌نماید.

نقش بیماران و تیم درمان در موفقیت تشخیص

ترکیب مشاوره ژنتیک، چکاپ منظم و آگاهی از نشانه‌هایی مانند درد استخوان، خستگی غیرعادی یا عفونت‌های مکرر، پایهٔ یک برنامه غربالگری موفق است. پزشکان مسلط به دستورالعمل‌های نوین و بیمارانی که سابقه خانوادگی را جدی می‌گیرند، دو ستون این موفقیت‌اند.

همراهی شما با بیماران؛ پیوند امید

اگر این راهنما روشنی‌بخش مسیرتان بود، به یاد داشته باشید که مؤسسه خیریه مهیار برای بیماران نیازمندِ تشخیص زودهنگام سرطان مغز استخوان، اقامت رایگان، کمک‌هزینه دارو و تجهیزات پزشکی فراهم می‌کند. شما می‌توانید از طریق کمک مالی، اهدای تجهیزات یا حتی سفارش استند های تبریک به گسترش این خدمات حیاتی یاری رسانید. امروز با حمایت شما، فردای بیماران روشن‌تر خواهد بود.